Policja monitoruje fentanyl

Zwalczanie przestępczości narkotykowej jest jednym z priorytetów Komendanta Głównego Policji. Skala zgonów po zażyciu fentanylu, syntetycznego opioidu w USA, gdzie pojawił się ten specyfik, jest alarmująca. Środek trafił również do Polski. Już zanotowano pierwsze w naszym kraju przypadki śmiertelnego zatrucia fentanylem. W ostatnich dniach, po raporcie Ministerstwa Zdrowia w sprawie wypisywania recept na opioidy, dwie osoby zostały aresztowane.  

Od stycznia 2022 r. do połowy kwietnia 2024 roku policja zatrzymała 252,2 gram fentanylu i jej pochodnych w Polsce. Dla porównania w całym ubiegłym roku policjanci zabezpieczyli w naszym kraju około 21 ton środków odurzających, a tylko przez 5 miesięcy tego roku było to 17,5 tony. Jak widać tendencja obrotu narkotykami w Polsce rośnie. Nie jest to zjawisko odosobnione. W całym świecie zwiększa się obrót narkotykami i ich spożycie, a tym samy śmiertelność po zażyciu substancji odurzających.

Przed rosnącym w Polsce problemem z opioidami od dawna ostrzegali lekarze i farmaceuci. Wskazywali na skutki zatrucia fentanylem, a także jego syntetyczne pochodne, które zastąpiły dopalacze i stały się łatwiej dostępne. Eksperci alarmowali o wzroście nadużyć dotyczących recept na leki opioidowe. W internecie są one praktycznie dostępne bez problemu. Samorząd lekarski, powołując się na dane z Centrum e-Zdrowia wskazywał na lawinowy wzrost wystawiania recept na leki opioidowe – fentanyl i oksykodon. W przypadku pierwszego specyfiku to 100 proc. wzrostu, a w przypadku drugiego aż 700 proc. Stąd też kontrola ministerstwa dotyczyła nie tylko wystawiania recept, ale też ich realizacji. Dzięki temu zaobserwowano nieprawidłowości i zawiadomiono organy ścigania.

Izabela Leszczyna, Minister Zdrowia wprowadziła od poniedziałku, 17 czerwca stały monitoring recept na opioidy, w tym fentanylu, najsilniejszego obecnie środka przeciwbólowego. Jest on 100 razy mocniejszy niż morfina i 50 razy od heroiny.

Warto jednak podkreślić, że w Polsce nie stwierdzono dotychczas przypadków wytwarzania fentanylu. Jest on wyłącznie importowany. Fentanyl i jego pochodne, zabezpieczane przez policję, występują w różnych postaciach m. in. w kryształach i proszkach. Fentanyl jest także składnikiem recepturowanych leków przeciwbólowych w formie plastrów czy ampułek do wstrzykiwań.

Najczęściej do nielegalnego obrotu leków zawierających fentanyl i jego pochodnych dochodzi poprzez poświadczenie nieprawdy przez osoby uprawnione do wystawiania recept i ich realizację przez osoby nieuprawnione. Dodatkowo dochodzi podrabianie recept czy kradzież leków np. z karetki pogotowia, aptek, czy ośrodków zdrowia. Specyfik ten stosowany jest w medycynie w anestezjologii, przy operacjach. Jednak nieprawidłowo użyty może szybko uzależnić, podobnie jak inne opioidy. Proszek lub tabletki zawierające fentanyl mogą również pochodzić z przemytu i być następnie wprowadzane do nielegalnego obrotu.

Inną formą podawania fentanylu są lizaki Actiq firmy Cephalon, w których znajduje się cytrynian fentanylu w dawkach od 200 µg do 1,6 mg. Lizaki są produkowane w sześciu dawkach i oznaczone kolorami Actiq 200 µg – szary, Actiq 400 µg – niebieski, Actiq 600 µg – pomarańczowy, Actiq 800 µg – purpurowy, Actiq 1,2 mg – zielony i Actiq 1,6 mg – burgund. Dawki wydają się bardzo duże, lecz biodostępność leku przy wchłanianiu przez błonę śluzową ust i po połknięciu nie jest całkowita, gdyż wynosi około 33 %. Generyczną wersję Actiq wprowadził pod koniec września 2006 roku Barr Pharmaceuticals Inc. Lizaki z fentanylem znalazły zastosowanie w ratowaniu rannych  na polu walki w Siłach Zbrojnych USA. Jednak ich stosowanie poza obiegiem farmaceutycznym jest przestępstwem. Fantanyl traktowany jest jak inne medykamenty z zawartością narkotyków.

Policja w naszym kraju przez ostatnie kilkanaście miesięcy prowadziła 20 postępowań przygotowawczych powiązanych z nielegalnym obrotem fentanylem. W toku spraw ustalono łącznie 22 podejrzanych. Przypadki zabezpieczenia fentanylu i jego pochodnych oraz liczba prowadzonych w tych sprawach postepowań przygotowawczych stanowi marginalny udział w całości rynku narkotykowego w Polsce. Jednak sprawa nawet tak minimalnego udziału nie jest lekceważona. Ten narkotyk jest wyjątkowo groźny i może być śmiertelny w przypadku nawet pierwszego jego użycia, gdy zastosuje się zbyt dużą dawkę. Przedawkowanie prowadzi do śmierci wskutek uduszenia się. W uzależnieniu fentanylem niknie poczucie bólu, wyzwala się serotonina oraz pojawiają bardzo realistyczne omamy i majaki, które prowadzą do braku kontroli nad sobą. Po odstawieniu specyfiku pojawiają się stany lekowe, depresje i paranoje.

W 2023 roku polska policja wszczęła 37 728 postępowań o czyny określone w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, zaś w od stycznia do maja liczba wszczętych postępowań wyniosła 16 577. Pod koniec maja br. policjanci z KWP w Radomiu zatrzymali dwóch mężczyzn podejrzanych o udział w nielegalnym obrocie fentanylem. Na terenie Sochaczewa i powiatu sochaczewskiego nie zanotowano jak na razie handlarzy fentanylem oraz spraw związanych z tym środkiem odurzającym. Jednak ryzyko pojawienia się tego narkotyku na tym terenie zawsze istnieje.

Oprac. BN (z danych Biura Kryminalnego KGP)

Fot. KGP