Polska- Minęła rocznica wyboru polskiego Papieża

Choć niedługo minie 20 rocznica śmierci Jana Pawła II, papieża Polska, pierwszego po kilkuset latach wybranego spoza Włoch, Jego pontyfikat jest nadal żywy zarówno w świadomości Polaków jak chrześcijan z całego świata. To postać wybitna, uznana, choć wśród niektórych  budzi kontrowersje. Jednak Karolowi Wojtyle, późniejszemu papieżowi trudno odmówić charyzmy, siły i wielkości jako człowiekowi i duchownemu rzymsko-katolickiemu. Jest też uznanym w świecie autorytetem zarówno wśród wierzących, innowierców, jak i ateistów.

Nic nie zapowiadało, że Karol Józef Wojtyła, który urodził się 18 maja 1920 roku w Wadowicach koło Krakowa osiągnie tak wysokie godności w kościele katolickim. Był synem emerytowanego porucznika Karola Wojtyły i Emilii z domu Kaczorowskiej. Rodzina żyła skromnie, gdyż jedynym źródłem utrzymania była pensja ojca – wojskowego urzędnika w Powiatowej Komendzie Uzupełnień. W dzieciństwie Karola nazywano najczęściej zdrobnieniem Lolek. Uważano go za chłopca utalentowanego i wysportowanego. Regularnie grał w piłkę nożną oraz jeździł na nartach. Bardzo ważnym elementem życia Karola były wycieczki krajoznawcze, a także spacery po okolicy Wadowic. W większości wycieczek towarzyszył mu ojciec. I te pasje podróżnicze towarzyszyły mu do końca życia.

Trudne ścieżki życia

Karol Wojtyła już jako 9-latek stracił matkę, a wkrótce w wieku 26 lat, na szkarlatynę zmarł jego brat Edmund. Od września 1930 uczył się w 8-letnim Państwowym Gimnazjum Męskim im. Marcina Wadowity w Wadowicacach. Wyróżniał się wielka religijnością i w tym czasie został ministrantem. Jednym z nauczycieli Karola Wojtyły i jego wychowawcą był Mirosław Moroz, który w 1940 roku został zamordowany w Katyniu. Podczas edukacji gimnazjalnej przyszły papież zainteresował się teatrem. występował w przedstawieniach Kółka Teatralnego stworzonego przez polonistów z wadowickich gimnazjów i chciał nawet zostać aktorem.

Po zdaniu matury Karol Wojtyła wybrał się na studia polonistyczne na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W pierwszym roku studiów przeprowadził się wraz z ojcem do rodzinnego domu matki przy ul. Tynieckiej w Krakowie. Uczęszczał na spotkania grupy literackiej, jak też pisał własne wiersze i bywał na meczach Cracovii.

Wojna odebrała Karolowi Wojtyle możliwość kontynuowania studiów, zaczął więc w 1940 roku zaczął pracować jako pracownik fizyczny w zakładach chemicznych Solvey. Najpierw w kamieniołomie w Zakrzówku, a potem w oczyszczalni wody w Borku Fałęckim. To właśnie kontakt z ludźmi ciężko pracującymi fizycznie wyrobił w nim szacunek dla robotników. Działał nawet w partii – Stronnictwo Pracy. W 1941 roku Karol stracił ojca, który zmarł po długiej chorobie. Jesienią w 1941 roku wraz z grupą przyjaciół założył Teatr Rapsodyczny, który swoje pierwsze przedstawienie wystawił 1 listopada 1941 roku.

Droga do kapłaństwa

Po roku Karol Wojtyła nagle rozstał się ze sceną, gdyż zdecydował o podjęciu studiów teologicznych i wstąpił do tajnego Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Krakowie. W latach 1945-1946 pracował na uczelni jako asystent i prowadził seminaria z historii dogmatu. Był to też okres rozwoju twórczości literackiej Karola Wojtyły. Pierwszy zbiór jego wierszy „Renesansowy psałterz” jest hołdem głównie dla twórczości Jana Kochanowskiego. W marcu 1946 roku powstał m.in. poemat „Pieśń o Bogu ukrytym” wpisujący się w nurt poezji metafizycznej. 1 listopada 1946 roku w kaplicy Pałacu Arcybiskupów Krakowskich  kard. Adam Stefan Sapieha wyświęcił go na księdza. Następnego dnia odprawił mszę prymicyjną w krypcie św. Leonarda na Wawelu.

15 listopada Karol Wojtyła poprzez Paryż wyjechał do Rzymu na studia w Papieskim Athenaeum Angelicum, obecnie to Papieski Uniwersytet Świętego Tomasza z Akwinu w Rzymie. W lipcu 1948 roku Karol Wojtyła wrócił do Polski i spełniał posługę kapłańską jako wikariusz i katecheta w Niegowici. Wolny czas spędzam z młodzieżą na łonie natury. W sierpniu 1949 roku trafił do parafii św. Floriana w Krakowie. Nadal wyprawiał się na wycieczki i aby zmylić milicję zdejmował sutannę i pozwolił, by nazywano go „wujkiem”.

W 1951 roku, po śmierci kard. Adama Sapiehy, Karol Wojtyła został skierowany na urlop w celu ukończenia pracy habilitacyjnej. Dużo uwagi poświęcał także pracy publicystycznej, pisał eseje filozoficzne. Publikował artykuły w miesięczniku „Znak” i „Tygodniku Powszechnym”. W 1960 roku w wydawnictwie  opublikował książkę „Miłość i odpowiedzialność”, która powstała w oparciu o studia i rozmowy ze studentami i młodymi małżeństwami w czasie wypraw wakacyjnych.

Droga do papiestwa

W 1958 roku ks. Wojtyła otrzymał sakrę biskupią w katedrze na Wawelu z rąk Eugeniusza Baziaka, metropolity krakowskiego i lwowskiego. W 1962 został krajowym duszpasterzem środowisk twórczych i inteligencji. Na okres biskupstwa Karola Wojtyły przypadły także obrady II soboru watykańskiego, w których aktywnie uczestniczył. Już w tym okresie bardzo dużo czasu poświęcał na podróże zagraniczne w celach ewangelizacyjnych i religijnych. W 1963 roku odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej. 30 grudnia 1963 roku Karol Wojtyła został mianowany arcybiskupem i metropolitą krakowskim. Cztery lata później Wojtyła podczas konsystorza w Kaplicy Sykstyńskiej w Rzymie otrzymał od papieża Pawła VI czerwony biret kardynalski. Spotykał się nie tylko z wiernymi i duchowieństwem, ale też z inteligencją krakowską, zwłaszcza ze środowiskiem naukowym i artystycznym.

Ogłosił w tym czasie drukiem (pod pseudonimem Andrzej Jawień) swe dramaty – „Przed sklepem jubilera”, „Hiob”, „Brat naszego boga” i jak misterium „Promieniowanie ojcostwa”. Pomimo licznych obowiązków systematycznie prowadził wykłady na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, kształtując tam swą szkołę badawczą z zakresu etyki. Kardynał Wojtyła zyskał rozległą wiedzę jako myśliciel, filozof i etyk. Stał się znanym poza Polską autorytetem. Obok prymasa Polski kard. Wyszyńskiego był najważniejszą postacią episkopatu Polski. Jako kardynał odbywał podróże zagraniczne, zapraszany także przez środowiska uniwersyteckie. Wiosną 1976 papież Paweł VI zaprosił go do Watykanu, by w dniach 7–13 marca głosił tam rekolekcje wielkopostne.

Wybór na papieża

Po niespodziewanej śmierci Jana Pawła I w kaplicy Sykstyńskiej rozpoczęło się konklawe i wybór nowego papieża. Wzięło w nim udział 111 kardynałów. 16 października 1978 roku w ósmym głosowaniu kardynał Karol Wojtyła, który nie był wymieniany wśród kandydatów na to stanowisko został wybrany na papieża. Według szacunków jego kandydaturę poparło 99 kardynałów na 111 głosujących. Początkowo chciał nazywać się Stanisławem I, na cześć polskiego świętego, jednak kardynałowie wskazali mu, że jest to imię nienależące do tradycji rzymskiej, więc przybrał imię Jana Pawła jako kontynuatora poprzedników.

O godzinie 18.18 z komina kaplicy Sykstyńskiej uniósł się biały dym, sygnalizujący dokonanie wyboru nowego papieża. Wynik wyboru Karola Wojtyły jako Jana Pawła II ogłosił kardynał Pericle Felici około 20 minut później. Po czym nowy papież przedstawił się tłumowi zgromadzonemu na placu św. Piotra. Wbrew ceremoniałowi postanowił wygłosić do tłumu mowę powitalną. W swoim krótkim przemówieniu oświadczył, że wezwano go „z dalekiego kraju”. Prośbą by poprawiono go, jeśli się pomyli „w naszym języku włoskim” od razu przezwyciężył nieufność Włochów. Na koniec udzielił pierwszego błogosławieństwa Urbi et Orbi (Miastu i Światu).  Formalna inauguracja pontyfikatu miała miejsce w trakcie mszy św. na placu św. Piotra  w niedzielę, 22 października 1978roku.

Jan Paweł II był pierwszym papieżem z Polski, jak również pierwszym po 455 latach (od czasu pontyfikatu Hadriana VI) biskupem Rzymu niebędącym Włochem oraz mając 58 lat – najmłodszym papieżem od czasu wyboru Piusa IX.

Papież – pielgrzym 

Głównym wykładnikiem pontyfikatu Karola Wojtyły były jego liczne pielgrzymki i podróże. Stąd też został nazwany  papieżem-pielgrzymem. Swoją pierwszą podróż apostolską odbył w styczniu 1979 roku do Meksyku, gdzie otworzył Konferencję Biskupów Ameryki Łacińskiej) i do kilku państw Ameryki Łacińskiej. Podkreślił tam również, że politycy krajów w większości katolickich przy okazji sprawowania władzy powinni pamiętać o prawach człowieka, wolności religijnej i godności ludzkiej. W czerwcu tego samego roku udał się w pierwszą pielgrzymkę do Polski. Głoszone przez niego nauki walnie przyczyniły się do późniejszych transformacji ustrojowych w europejskich państwach bloku wschodniego.  

Na przełomie września i października papież udał się w swą trzecią podróż – do Irlandii i USA. Odwiedził wówczas także siedzibę ONZ. W Stambule spotkał się z patriarchą Konstantynopola Dymitrem I. Uważa się, że był to jego pierwszy krok w stronę ekumenizmu i pojednania z prawosławiem.

Zamach na papieża i późniejsze lata

Podczas audiencji generalnej, 13 maja 1981 roku na placu św. Piotra w Rzymie Jan Paweł II został postrzelony przez tureckiego zamachowca Mehmeta Ali Ağcę, członka organizacji terrorystycznej. Jak ustalili śledczy, Ağca mierzył w jego głowę, jednak Jan Paweł II schylił się wtedy do małej dziewczynki i wziął ją na ręce. Zamachowiec opóźnił oddanie strzału gdyż przysłoniła go ona, co uniemożliwiło dokładne wycelowanie. Ochrona przewiozła Jana Pawła II do rzymskiej polikliniki Gemeli, gdzie poddano go 6-godzinnej operacji. Papież wierzył, że swojego ocalenia nie zawdzięczał tylko szczęści, ale opatrzności Matki Boskiej z Fatimy.

Później wielokrotnie cierpiał z powodu różnorodnych dolegliwości, będących następstwem postrzału. Jeszcze odbywając rekonwalescencję, papież wydał kolejną encyklikę – Laborem exercem, w której zaapelował o godziwe traktowanie pracowników, niekonsumpcjonistyczny system sprawowania rządów i nowy ład społeczno-ekonomiczny. W tym czasie w Polsce zawiązał się Związek Zawodowy Solidarność, z którym papież sympatyzował. W grudniu 1981 roku po wprowadzeniu stanu wojennego Jan Paweł II często podejmował rolę mediatora u władz polskich.

W 1982 roku papież odbył pierwszą pielgrzymkę do Wielkiej Brytanii, gdzie doszło do spotkania z głową Kościoła Anglikańskiego – królową Elżbietą II, a także z przedstawicielami polskich władz emigracyjnych na uchodźctwie. Rok później, podczas wizyty w Afryce papież apelował o pokój w państwach ogarniętych wojną domową. Z punktu widzenia religijnego i ekumenicznego przełomowy był rok 1986, kiedy to papież modlił się w Asyżu wspólnie z przywódcami wielkich religii o pokój na świecie. Oprócz tego był pierwszą głową Kościoła Katolickiego, który odwiedził synagogę w Rzymie.

Papież, popierając ideę niezależnych, wolnych związków zawodowych, walnie przyczynił się do upadku systemów komunistycznych. Zapoczątkowały to wydarzenia w Polsce z 1989 roku, kiedy w kwietniu zalegalizowano związki zawodowe, a w czerwcu odbyły się pierwsze częściowo wolne wybory. Jan Paweł II, podobnie jak włoscy politycy, uważał wybór generała Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta PRL za konieczną gwarancję realizacji postanowień Okrągłego Stołu i ostrzegał Polaków przed nadużywaniem wolności.

Po tych wydarzeniach podobne zmiany ustrojowe rozpoczęły się w innych państwach m. in w Czechosłowacji i na Węgrzech. W tym czasie, ówczesny przywódca ZSRR, Michaił Gorbaczow odwiedził Jana Pawła II w Watykanie, jako pierwszy władca tego kraju w historii.  

Jeszcze w 1990 roku, dzięki dobrym relacjom z Gorbaczowem, Watykan nawiązał stosunki dyplomatyczne z Federacją Rosyjską.

W latach 90. ub. wieku  papież ograniczył swe pielgrzymki w uwagi na stan zdrowia. To  była także dekada wojen domowych w państwach afrykańskich i na Bałkanach. Niektóre papieskie działania pozostawały jednak bez odpowiedzi, jak choćby apele o zaprzestanie wojen w Zatoce Perskiej. W 1992 roku papież wydał nowy Katechizm Kościoła Katolickiego. Siedem lat później poparł działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego uznając jego niszczenie za grzech ciężki. W ostatnich latach pontyfikatu Jan Paweł II musiał ograniczyć swoją aktywność ze względu na stan zdrowia. Postępująca choroba Parkinsona i przebyte w latach 90. operacje zmusiły do mniejszej liczby pielgrzymek.

Od 2003 jego stan nie pozwolił mu już poruszać się w pozycji stojącej, więc pokazywał się publicznie wyłącznie siedzącej. Od 14 marca 2004 roku pontyfikat Jana Pawła II jest uznawany za najdłuższy, po pontyfikacie św. Piotra i Piusa IX. Był papieżem przez 26 i pół roku (9666 dni). Charakterystycznym elementem jego pontyfikatu były podróże zagraniczne. Odbył ich 104, odwiedzając wszystkie zamieszkane kontynenty. Był m.in. pierwszym papieżem, który odwiedził Biały Dom i Sejm RP.

Mimo wielu zabiegów nie udało mu się jednak odbyć pielgrzymki do Rosji, prawdopodobnie ze względu na niechęć ze strony patriarchatu moskiewskiego. Jan Paweł II odwiedził Polskę 9 razy, USA  i Francję po 7 razy oraz spotykał się z młodzieżą na Światowych Dniach Młodzież 9 razy. Podczas swojego pontyfikatu Jan Paweł II ogłosił błogosławionymi w sumie 1338 ludzi, a świętymi 482 osoby.

W aurze świętości

Jan Paweł II od 1992 roku cierpiał na postępującą chorobę Parkinsona. W lipcu 1992 roku przeszedł operację w celu usunięcia guza nowotworowego na jelicie. Jego długoletnie zmagania z chorobą i ze starością były osobistym przykładem głoszonych na ten temat poglądów, w których podkreślał godność ludzkiego cierpienia. W 11. rocznicę zamachu na swoje życie, ustanowił Światowy Dzień Chorego.

Nagłe pogorszenie stanu zdrowia papieża rozpoczęło się 1 lutego 2005 roku. Przez ostatnie dwa miesiące życia Jan Paweł II wiele dni spędził w szpitalu i nie udzielał się publicznie. Przeszedł grypę, tracheotomię z powodu niewydolności oddechowej. W czwartek 31 marca Jan Paweł II doznał wstrząsu septycznego połączonego z zapaścią sercowo-naczyniową. 2 kwietnia lekarz papieski stwierdził śmierć Jana Pawła II o godzinie 21.37 czasu miejscowego. 3 kwietnia zabalsamowane jego ciało umieszczono na katafalku, ubrano w ozdobne szaty papieskie i wystawiono na widok publiczny w Sali Klementyńskiej Pałacu Apostolskiego. Pogrzeb odbył się w piątek, 8 kwietnia 2005 roku. Uczestniczyło w nim około 300 tys. wiernych oraz 200 prezydentów i premierów, a także przedstawiciele różnych religii, w tym duchowni islamscy i żydowscy.

9 maja 2005 roku papież Benedykt XVI zezwolił na natychmiastowe rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła II, a 1 maja 2011 roku na placu św. Piotra papież Benedykt XVI dokonał jego beatyfikacji. 5 lipca 2013 roku papież Franciszek wydał dekret w sprawie cudu za wstawiennictwem bł. Jana Pawła II i ogłosił, że polski papież zostanie kanonizowany razem z bł. Janem XXIII. W trakcie uroczystej mszy św. 27 kwietnia 2014 roku, odprawionej pod przewodnictwem papieża Franciszka bł. Jan Paweł II i bł. Jan XXIII zostali ogłoszeni świętymi i włączeni w poczet świętych Kościoła Katolickiego.

Bogumiła Nowak

Fot. Wikipedia; ulotka Archiwum Express Sochaczewski