Wąż pełzający po puszczy

KAMPINOS Jednym z lokatorów Puszczy Kampinoskiej jest zaskroniec zwyczajny. Tego gada łatwo można znaleźć na leśnych ścieżkach. Często przez niektórych mylony jest ze żmijami, ale nie jest jadowity. Zaskrońce występują w całej Europie oprócz Szkocji, Irlandii, a także północnej części Skandynawii i Krety.

Zaskroniec zwyczajny bardzo lubi przebywać na obszarach podmokłych, bagiennych, niedaleko jezior, gdyż bardzo dobrze pływa i nurkuje. Niektóre zaskrońce zwyczajne można zobaczyć nad morzem. Gad ten jest też pospolity na nizinach i w górach.

W Polsce zaskroniec jest najpospolitszym z węży, ale jest objęty częściową ochroną gatunkową. Gady te były wielokrotnie atakowane przez ludzi, którzy się obawiali ich ataku. Wynikało to z tego, że zaskrońce czasami zapuszczają się w pobliże domów i ogródków. Jednak nie są zagrożeniem dla człowieka, a wręcz przeciwnie, są przyjazne, gdyż chętnie zwalczają szkodniki takie jak myszy lub młode szczury, a nawet ryby i drobne gryzonie. Z natury zaskrońce unikają ludzi. Atakują tylko poruszające się zwierzęta. W niewoli zaskrońce żyją do 15 lat.

Samica tego gada jest większa od samca i osiąga średnio długość do 1,5 metra, a samiec nieco mniej. Bywa, że zaskroniec osiąga długość nawet do 2-3 metrów. Gad lubi latem wygrzewać się na słońcu, podobnie jak inne gatunki gadów. Zaskroniec zawdzięcza swą polską nazwę charakterystycznym żółtawym plamom za skroniami. Plamy te są bardzo wyraźne i pozwalają łatwo rozpoznać ten niejadowity i niegroźny dla człowieka gatunek, otaczają je czarne obwódki. Ubarwienie ciała jest zmienne, zazwyczaj szarozielone lub brązowawe. Białokremowy brzuch pokrywają nieregularne czarne plamy o podobnym do kwadratów kształcie. Samica zaskrońca składa jaja od czerwca do lipca. Zwykle jest ich od 9 do 40. Mają zwykle długość około 23–30 mm. Po dwóch miesiącach wykluwają się młode wężyki o długości około 15 cm i, co zaskakujące ,są one od razu samodzielne.

Zaatakowany zaskroniec broni się, często udając martwego, wypuszcza przy tym nieprzyjemnie pachnącą ciecz, która dodatkowo ma zniechęcić potencjalnego drapieżnika. Może także wydawać dość głośny syk w celu odstraszenia. Zaskroniec często atakuje ropuchy, choć są one dla niego trudną ofiarą. Podobnie jak wiele innych płazów wytwarzają w gruczołach skórnych toksynę. W tym przypadku bufotalinę wpływającą m.in. na pracę serca. Jednak to nie odstrasza zaskrońców, gdyż są one odporne na tę substancję. Ropucha zawsze stara się nadąć jak balon, by uniemożliwić wężowi połknięcie. Jednak zaskroniec, chcąc złapać swa zdobycz, zaciska zęby na skórze płaza i ruchami szczęk stara się popchnąć zdobycz w kierunku przełyku. Kości górnej szczęki i żuchwy węża są ruchome, dzięki czemu wąż może otwierać ją bardzo szeroko i  połknąć ofiarę w całości. Czasem walka zaskrońca ze zdobyczą  trwa ponad godzinę, a nawet dłużej.

Warto w Puszczy Kampinoskiej uważać na zaskrońce, gdyż są one bardzo potrzebne puszczańskiej naturze.

Fot. Katarzyna Mikrut (KPN)